Engelliler İçin Motorlu Taşıt Alımında Sunulan Hizmet ve Muafiyetler


Soru 1: ÖTV Muafiyeti Nedir?

Engellilik oranı %90 veya üzerinde olan yetişkin engelliler ile Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu'nda (ÇÖZGER) “Özel Koşul Gereksinimi Vardır (ÖKGV)” ibaresi bulunan 18 yaş altı engelliler ÖTV istisnasından yararlanabilirler.
Bununla birlikte engellilik oranı %90'ın altında olan engellilerden engelli sağlık kurulu raporunda "Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir." değerlendirmesi bulunanlardan, ilk iktisabı yapılacak taşıtın hareket ettirici aksamında (debriyaj pedalı, fren pedalı, gaz pedalı ve/veya vites kolunda) tadilat yaptırılmasını gerektirecek nitelikte olan engelliler ÖTV istisnasından yararlanabilirler.

Soru 2: Üzerine araç alınan engelli kişinin engelli sürücü belgesine sahip olma şartı var mıdır?

Engelli oranı %90 ve üzerinde olan engelli bireyler için engelli sürücü belgesine sahip olma şartı yoktur. Bu bireyler ilk iktisap edilecek araçta ÖTV muafiyetinden yararlanılabilir.

Engellilik oranı %90’ın altında olan engellilerin ÖTV istisnasından yararlanabilmesi için ise engelli sürücü belgesine sahip olmaları zorunludur. Ayrıca bu kişilerin sağlık kurulu raporunda “sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir” ibaresinin yer alması gerekmektedir.

20/2/2019 tarihinden önce düzenlenen engelli sağlık kurulu raporlarına istinaden işlem yapılabilmesi için ise raporun, maluliyeti veya engelliliği ile sadece özel tertibat yaptırılan taşıtların (veya engelliliği ile başkaca hareket ettirici özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın sadece otomatik vitesli taşıtların) kullanılması gerektiğine dair değerlendirme içermesi gerekir. “Özel tertibatlı araç kullanabilir”, “Otomatik vitesli araç kullanabilir”, “Otomatik vitesli araç kullanması uygundur” gibi bir zorunluluğu değil, tercihi veya olasılığı ifade edebilen değerlendirmeleri içeren raporlara istinaden işlem yapılmaz.

Bu kapsamda, %90’ın altındaki engelliler için geçerli olan sürücü belgeleri şunlardır:

1/1/2016 tarihinden önce alınan H sınıfı sürücü belgeleri (31/07/2025 tarihine kadar geçerlidir).

1/1/2016 tarihinden sonra alınan A, A1, A2, B, B1, BE ve M sınıfı sürücü belgeleri. Ancak bu belgelerde engellilik durumuna uygun özel tertibat kodlarının yer alması zorunludur.

Soru 3: Özel tertibatlı araçları kimler kullanabilir?

Engellilik derecesi %90’ın altında olan engelliler tarafından bizzat kullanılmak amacıyla düzenlenmiş özel tertibatlı araçları yalnızca engelli araç sahibi kullanabilir.

Soru 4: Engelli adına alınan araçlar kimler tarafından kullanılabilir?

 Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından on yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den müstesnadır. Bu istisnadan yararlanmak için, taşıtın özel tertibatlı olması ve malul veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı aranmaz.

Engellilik oranı %90’ın altında olan malul ve engelliler için, istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın — zorunlu haller dışında — engelli kişi tarafından bizzat kullanılması gerekir.

 

Soru 5: Engelli raporuna sahip olan birinin tercih edebileceği motor seçenekleri nelerdir?

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin (a) alt bendi uyarınca, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi ve yerli katkı oranı en az %40 olan mallardan, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin:

  • 87.03 tarife pozisyonunda yer alan, motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dâhil bedeli 2025 yılı için 2.290.200 TL’nin altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon vb. taşıtların,
  • 87.04 tarife pozisyonunda yer alan, eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pick-up vb. taşıtların,
  • 87.11 tarife pozisyonunda yer alan, motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletlerin,

Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından on yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den müstesnadır.

Engellilik oranı %90’ın altında olan malul veya engelliler ise, yalnızca kendilerinin kullanması amacıyla ve engel durumlarına uygun şekilde hareket ettirici aksamda özel tertibat yaptırılmış taşıtları tercih etmeleri halinde bu istisnadan yararlanabilirler. Bu kapsamda, istisna uygulanabilmesi için aracın özel tertibatlı olması ve engelli bireyin aracı kullanabilecek durumda bulunması zorunludur. İstisnadan yararlanmak için taşıtın, özel tertibatlı olması ve malul ve engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şarttır.

Soru 6: Engelliler motorlu taşıt vergisinden (MTV) faydalanabilir mi?

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesine göre, engellilik derecesi %90 ve üzeri olan kişilerin, kendi adlarına kayıtlı taşıtları MTV’den muaftır. Bu durumda araçta özel tertibat bulunması şart değildir. Vergi muafiyetinden yararlanmak için, engelli bireyin tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporunu vergi dairesine ibraz etmesi yeterlidir.

Engellilik oranı %90’ın altında olan kişiler ise MTV istisnasından yalnızca, engel durumlarına uygun özel tertibatlı veya sonradan tertibat takılmış taşıtlarda yararlanabilirler. Bu kişilerin kendi adlarına kayıtlı araca ilişkin olarak, engelli sağlık kurulu raporu, özel tertibatı gösteren araç tescil belgesi, teknik belge, proje raporu ve MTV istisnası bildirim formu ile vergi dairesine başvurmaları gerekmektedir.

Soru 7: Engelliye ait aracın ilk iktisabından sonra doğal afet veya kaza sonucu “pert” olması, kullanılamaz hale gelmesi durumunda yeni bir sıfır araç alımında ÖTV hesaplanır mı?

İstisna kapsamında alınan taşıtların, malul ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra on yıl geçmeden deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılması halinde, taşıtları hurdaya çıkaran malul ve engelliler tarafından, on yıllık sürenin geçip geçmediğine bakılmaksızın, yeni bir taşıtın ilk alımı ÖTV’den istisna edilmiştir.

 

Soru 8: Engellinin ilk araç alımında (ilk iktisabında) ÖTV doğar mı?

Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından on yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den müstesnadır.

 Engellilik oranı %90’ın altında olan malul veya engelliler tarafından bizzat kullanmak amacıyla, engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan taşıtların ilk iktisabı ÖTV’den müstesnadır.

Soru 9: Engelli park kartı nedir?

Yalnızca üzerine araç tescil edilmiş engelli bireylerin,  ayrılmış park alanlarına araçlarını bıraktıklarında camdan görünür şekilde yerleştirdikleri park kartlarıdır.

 

 

Soru 10: Engellilere ayrılmış otoparkları kimler kullanabilir?

Engellilere ayrılmış otopark yerlerini kullanabilmek için engelli ve  gazilere  verilen  kartlardan  edinilmesi  gerekmektedir. Engellilere ve gazilere park kartlarının verilmesi, kullanılması ve iptaline dair usul ve esaslar Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından  belirlenmektedir.  Engelliler  ve  gazilerin  bu  kartı alabilmek için bulunulan il veya ilçelerdeki Trafik Denetleme Amirlikleri veya Bürolarına başvuru yapmaları gereklidir.

Soru 11: Engelliler için ayrılmış park yerlerine ilişkin yasal düzenlemeler nelerdir? Engelli park yerleri ve kaldırımların işgali durumunda ne yapılmalıdır?

Otopark Yönetmeliğinde; otoparkların yapımında TSE standartlarına uyulması, umumi bina, bölge otoparkları ve genel  otoparklarda,  giriş-çıkış  ve  asansörlerine  en  yakın yerlerinde birden az olmamak şartıyla, her 20 park yerinden birinin engelli işareti konularak engelliler için ayrılması zorunludur.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 61 inci maddesine göre “Engellilerin araçları için ayrılmış park yerlerine” engelli olamayanlar tarafından park edilmesi yasaklanmıştır ve engelli olmayanlar tarafından yapılan ihlâlin para cezası iki kat  olarak  uygulanmaktadır.  Yasaklara  aykırı  park  edilmiş araçlar trafik zabıtasınca kaldırılabilir.

Soru 12: B sınıfı engelli ehliyeti almak için hangi şartlar aranmaktadır?

1 Ocak 2016 tarihinden, “H sınıfı” engelli sürücü uygulaması kaldırılmış ve engelli sürücülere de B sınıfı engelli ehliyetleri düzenlenmeye başlamıştır. Bir başka deyişle engelliler için ayrı bir sürücü belgesi sınıfı bulunmamaktadır.

B  sınıfı  engelli  sürücü  belgesi  alabilmek  için  18  yaşını doldurmuş ve 19 yaşından gün almak ve bağlı bulunulan aile hekimine başvurmak gereklidir.

Aile hekiminin, engelli bireyin özel tertibatlı araç kullanabileceğine    yönelik    karar    vermesi    durumunda, engelli sürücü adayını İl Sağlık Müdürlüklerine bağlı İl Sağlık Komisyonuna sevk eder.

İl  Sağlık  Komisyonu  tarafından,  engelli  kişinin  kullanacağı araçta bulunması gereken özel tertibat, “Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmeliğe” göre hazırlanan listeden belirlenen kodu ile birlikte sağlık raporuna yazılır.

Sağlık raporunda belirtilen kısıtlama ve araç uyarlama kodları engelli sürücü belgesine de işlenmekte ve engelli sürücünün bu kodlara uygun olan araç kullanması gerekmektedir.

Soru 13: Engellinin vefat etmesi durumunda ÖTV istisnası kapsamında iktisap edilen taşıtın veraset yoluyla intikalinde ÖTV alınır mı?

İlk iktisabında istisna uygulanan kayıt ve tescile tabi taşıtların, veraset yoluyla intikallerinde ÖTV aranmaz. Dolayısıyla, taşıtın veraset yoluyla intikaline bağlı olarak müştereken bütün mirasçılar adına kayıt ve tescil edilmesi halinde, bu intikal işlemi nedeniyle ÖTV uygulanmaz.

Ancak, muristen mirasçılara sadece bir taşıtın intikal etmiş olması, başka bir mal ve/veya hakkın intikal etmemiş olması halinde, taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmez.

Soru 14: Kaza sonucu vücudunun fonksiyonlarını sonradan kaybeden kişi, var olan sürücü belgesini nasıl değiştirebilir?

Bu kişiler tekrar yazılı sınava tabi tutulmazlar, verilen sağlık raporuna göre düzenlenmiş özel araçlarla eğitim aldıktan sonra, direksiyon sınavına tabi tutulurlar. Bu sınavda başarılı olan sürücüler engelli sürücü belgesi almaya hak kazanır.

Soru 15: Engelliler araçlarını aldıktan 5 yıl sonra engeli olmayan birisine ÖTV ödemeden satabilirler mi?

Malul ve engelliler tarafından ÖTV’den müstesna olarak satın alınan taşıtların, ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıl geçtikten sonra satışı veya devrinde  ÖTV aranmaz.

 

Soru 16: Engelli yakınına ÖTV indirimi var mı?

ÖTV indirimi sadece engelli bireyin şahsına tanınmış bir haktır.

Soru 17: Zihinsel engelli birey ÖTV indiriminden yararlanabilir mi?

Engellilik  yüzdesi,  %90  ve  üzerinde  olmak  şartı  ile  engelli bireyin üzerine araç alınabilir.

Soru 18: Araç alımında bankalar kredi veriyor mu?

Bankaların  araba  alımında,  engellilere  özel  kredi  ya  da faiz  şartları  olmayıp,  herkese  tanınan  banka  kredi  şartları engelliler içinde geçerlidir.