Çocuklarının temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük seviyede dahi sürdürmekte güçlük çeken ailelerin, kendi kendine yeterli hale gelinceye kadar çocuklarının bakımı ve desteklenmesi amacıyla geçici bir süre verilen ekonomik destekler ile ve psiko- sosyal destek sistemidir.

Ekonomik destekler süreli ve geçici olmak üzere nakdi olarak yapılmaktadır. Geçici ekonomik destek yılda bir, en fazla 2 defa yapılır. Süreli ekonomik destek ise onayda belirtilen süre boyunca her ay yapılmaktadır.

Sosyal ve Ekonomik Destek hizmetinden yararlanabilmek için koşullar;

-Haklarında bakım tedbiri kararı verilerek sosyal hizmet kuruluşlarında bakılan ve desteklendikleri takdirde ailesi veya yakınları yanına verilebilecek çocuklar.

-Ekonomik yoksunluk nedeniyle, desteklenmedikleri takdirde korunmaya muhtaç duruma düşecek olanlardan haklarında bakım tedbiri kararı alınmaksızın sosyal ve ekonomik destek hizmetinden yararlandırılarak ailesi veya yakınları tarafından bakılabilecek çocuklar.

-Bakım tedbir kararlı iken yaş sınırlarını tamamlamaları nedeniyle, sosyal hizmet kuruluşlarından veya koruyucu aile yanından ayrılanlardan iş ve meslek edinme kursuna veya eğitimlerine devam eden veya bir iş ve meslek sahibi olamayıp desteklenmedikleri takdirde muhtaç duruma düşecek olan gençler.

-Olağanüstü bir felaket, tabii afet, hastalık veya kaza geçirerek belirli bir süre kendisinin ve geçindirmekle yükümlü bulunduğu aile fertlerinin temel ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olanlar ile hayati tehlike arz eden ve ameliyat gerektiren durumlarla karşılaşan veya vefat eden kişilerin çocukları.

Talepler, Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında değerlendirilmekte ve inceleme sonucu uygun görülenler desteklenmektedir.

İl Müdürlüğü veya Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüklerine şahsen, dilekçeyle ve e -devlet üzerinden elektronik ortamda başvuru yapılabilir.

-Dilekçe

-T.C. Kimlik Numarası beyanı,

-Gerektiğinde alınacak sağlık raporu, öğrenci belgesi

-İş-kur ve meslek kurslarına başvurduğuna dair belgeler istenilir. Meslek  başka bilgi ve belgeleri elde edebilmek amacıyla başka araştırmalarda da bulunabilir. 

Ödemeler Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelik gereği belirlenen katsayılar çerçevesinde yapılır. Memur maaş katsayısının artışına bağlı olarak verilen ekonomik destek miktarında artış sağlanır.

Sosyal ekonomik destek hizmeti kapsamında çocukları korunma altına alınmaksızın yararlandırılanlara aynı haneden en fazla 2 çocuk için ekonomik destek yapılmaktadır. Hakkında korunma kararı alınmış, sosyal hizmet kuruluşlarının himayesine bırakılan, desteklendikleri takdirde ailesi veya yakınları tarafından yanlarına alınabilecek özellikleri taşıyan ve kurum bakımından ailesine döndürülen çocuklar için bir sınırlandırma bulunmamaktadır.

Süreli ekonomik destek alan kişilerin periyodik olarak takipleri yapılır. Ekonomik desteğin verilmesini gerektiren nedenin ortadan kalkması veya hayatını kendi imkânlarıyla sürdürebileceği kanaatinin oluşması halinde süreli ekonomik destek ödemesi durdurulur.

Desteğe ihtiyacı olan kişilerin doğrudan il müdürlüklerine ya da sosyal hizmet merkezlerine başvurmaları beklenmeksizin, ekonomik desteğe ihtiyacı olduğu duyulan, tespit edilen ya da basında yer alan haberlerin ihbar kabul edilerek ilgili müracaatçılar hakkında gerekli işlemler derhal başlatılır.

Muhtaçlık durumunun belirlenmesinde kişi ve aile bireyleri hakkında araştırma ve yaşadığı mahallinde yapılan sosyal inceleme sonucunda karar verilmektedir.

Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelikte  yer alan muhtaçlık tanımına uygun bir değerlendirme yapılabilmesi için, aile bireylerinin gelir durumu, ailenin gideri, sağlık durumları,  eğitim harcamaları, diğer kurum ve kuruluşlardan aldıkları yardımlar ile akraba ve yakınlarından elde ettikleri gelirler öncelikle göz önünde bulundurulup, özellikle bölgesel koşullar dikkate alınarak aile birliğinin ve çocuğun sağlıklı gelişimi için ihtiyaç duyacağı destekler, kişinin kendi kendine yeterli olmak için çabası ile sorunlarla baş etme gücü değerlendirilerek  Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetinden yararlandırılıp yararlandırılmayacağına meslek elemanının sosyal inceleme raporunda önerisi, komisyonun kararı, ödemeye yetkili makamın onayı ile karar verilmektedir.

Ayrıca Sosyal ve ekonomik destek hizmeti için ayrılan kaynakların sınırlılığı,  kişilerin aldıkları destekler nedeniyle bağımlı bir nüfus oluşmaması ve çalışan  kişilerin  aldığı ücretten daha fazla yardım ve destek ödemesinin yapılmaması ilkesi çerçevesinde vakalar değerlendirilmektedir. 

Süreli ekonomik destek alan kişilerin 3 Aylık sürelerle periyodik olarak takipleri yapılır. Destek yapılmasını gerektiren nedenin ortadan kalkması ve ya hayatını kendi geçimiyle sürdürebileceği kanaatinin oluşması halinde ödeme onayı veren makamın iptal onayı ile sürekli nakdi destekler durdurulur.

Başvuruda bulunan kişilerden çalışmasına engel özel bir durumu veya sağlık ile ilgili bir engeli olmayanların, meslek elemanlarınca gerekli rehberlik yapılarak öncelikle İş-Kur ve meslek kurslarına yönlendirilir.

-İş-Kur başvurusu zorunludur ancak sağlık sorunu veya özel bir engeli bulunup çalışamayacak durumda olanların bu durumlarını belgelendirmeleri halinde,

-Bulunduğu yerde İş-Kur ve meslek kursları bulunmayanlar,

-Tek ebeveynli ailelerde 13 yaş altında çocuğunun bulunması ve çocuğa bakacak bir yakını veya kreş hizmetinden yararlandırılmıyor ise İş-Kur başvurusu istenmez.

Sosyal inceleme; muhtaç durumdaki ailelerin ve kişilerin geçmişteki destek talepleri, daha önce yapılan ekonomik destekler, durumlarındaki değişimler, kişisel ve ailevi bilgileri, hizmetten yararlanacak çocuğun talebi ve görüşü, sosyal ve ekonomik durumları, mahalli imkânları, yerleşim yeri adresi ve konut durumu ile birlikte, ekonomik destek veya sosyal hizmet desteğinin hangisinden faydalandırılacağı, ekonomik desteğin türü, miktarı, süresi ve şekline dair varılan kanaat açıkça belirtilip, özellikle kamu kaynaklarının sınırsız olmadığı gerçeği göz önünde bulundurularak ikamet ettiği ildeki ortalama yaşam standardına göre yerinde yapılan değerlendirmedir.

Ekonomik destek verilen çocukların durumları İl Müdürlükleri veya bağlı birimi olan sosyal hizmet merkezlerinde sosyal çalışmacı, psikolog, çocuk gelişimcisi, psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğretmeni ve sosyolog olarak görev yapan meslek elemanları tarafından aileler yönetmelik gereği en geç 3 aylık süreler ile izlenmesi gerekmektedir.

Engelli evde bakım ödemesinden yararlanan çocuklar için aynı anda süreli ekonomik destek ödemesi yapılamaz; ancak aynı ailede başka bir bireyin engelli evde bakım hizmetinden yararlanması ekonomik destek yapılmasına engel teşkil etmez. SED için ailenin elde ettiği gelir ve muhtaçlık kriteri göz önünde bulundurulur.

Korunma kararı alınmadan yatılı olarak MEB bağlı yurtlarda kalıp öğrenim gören ve yaz tatili süresince aileleri yanında kalan çocukların ekonomik desteğe ihtiyaç duydukları tespit edilenlere yaz tatilinde üç ay süre ile sosyal ve ekonomik destek verilir. Çocuğun zorunlu giderlerinin karşılanması için uygun bulunması halinde geçici ekonomik destek ödemesi yapılabilir.

Müracaatçının can güvenliği nedeniyle adresi ve MERNİS  kayıtları mahkeme kararı ile gizlenen vakalarda, kişinin güvenliği için ikamet şartına bakılmaksızın işlem yapılması sağlanır.

Süreli destek yapılması uygun görülen çocuk için öncelikle 1 yıllık onay alınmak suretiyle ekonomik destek ödemesi yapılır. Ekonomik destek ödemesine devam edilmesinin uygun görülmesi halinde 2 yıllık süreler ile onay alınarak destek süresi uzatılabilir.

Yönetmeliğin 17. maddesinin 2 fıkrasında;  il dışına taşınan ve kuruma taşındığına ilişkin müracaat eden ailelerin 2 ay süre ile ekonomik destek ödemesine devam edilir. Taşındığı ile dosyası gönderilmek suretiyle ailenin durumunun tekrar değerlendirilmesi istenir.

Aynı il içinde farklı bir ilçeye taşınarak ikamet değiştiren müracaatçıların ise ekonomik destek onayları iptal edilmez, sadece dosyası izlenmesi amacıyla sorumluluk bölgesinde bulunan SHM müdürlüğüne resmi yazı ile gönderilir.

Sosyal ve ekonomik destek hizmeti talebiyle müracaat eden kişi ve ailelere meslek elemanlarınca  ekonomik durumlarını düzeltici faaliyetlere ve iş ve meslek edinmeleri için ilgili kurumlara yönlendirmek amacıyla rehberlik yapmaktadır.

Yapılan inceleme ve değerlendirme sürecinde aile içinde tespit edilen sorunların çözümü amacıyla mesleki çalışmalar müracaatçının kabul etmesi halinde yapılması gerekmektedir.

Örneğin,

• a) Aile içi sorunların çözümlenmesi,
• b) Ailenin ve çocuğun çevreye uyumu,
• c) Çocuğun okula uyumu ve eğitime devamı
• ç) Kriz durumundaki kişilere psiko-sosyal destek sağlamak gibi sorunlara mesleki müdahalelerle yaşadıkları sorunun çözümü, vb. konularında mesleki destek sağlanmaktadır.

Ayrıca ihtiyaç duyulan vakalarda 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu gereği Danışmanlık, eğitim ve sağlık tedbiri alınması önerilebilmektedir.

2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun 29 uncu maddesi gereğince korunmaya ve yardıma ihtiyacı olan aile ve kişilere yapılacak ödemeler ve sağlanacak yardımlar başkasına devir, temlik ve haciz edilemez.

Banka tarafından bu yönde işlem yapılmak istediğinde  2828 sayılı Kanununun 29 uncu maddesini belirterek yardım ödemesine ilişkin haciz  işleminin iptali için ilgili kuruma resmi yazı yazılır.

Sosyal ve ekonomik destek hizmeti ödemeleri maaş ödemesi değildir. Ailenin ekonomik koşullarınızı iyileştirme ve değiştirme çabalarını desteklemesi, çocuklarının bu süreçte zarar görmeden bakımı ve ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla geçici süre ile yapılmaktadır. Daha önce ekonomik destek verilmiş olması kişiye bir hak doğurmaz.

Ekonomik koşulları iyi olmasına rağmen çeşitli nedenler ile annesi veya babası tarafından bakılmaması nedeniyle SED kapsamında diğer yakınları tarafından bakılan çocukların giderleri için aşağıdaki mevzuat çerçevesinde nafaka davası açılabilmektedir.

Türk Medeni Kanunun 366'ncı maddesinde yer alan ''Korunmaya muhtaç kişilerin bakımı, bununla yükümlü kurumlar tarafından sağlanır. Bu kurumlar, yaptıkları masrafları nafaka yükümlüsü hısımlarından isteyebilirler.''

2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunun 30'uncu maddesinde yer alan '' Kurum kendisine yardımda bulunduğu kişiler için Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre nafaka ile yükümlü bulunanlar hakkında dava açma hakkına sahiptir.'' denilmektedir.

Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti kapsamında olup aile yanında desteklenen çocuklara yönelik anne ve babasının gelir durumlarıyla ilgili gerek sosyal inceleme sürecinde gerekse sosyal inceleme yapıldıktan sonra ekonomik koşullarının nafaka ödemesinde bulunması için yeterli bulunması halinde nafaka davası açılması gerekmektedir.

Nafaka taleplerinde ailenin muhtaç duruma düşürülmemesi, gereksiz nafaka davası açılarak idarenin zarara uğratılmamasına dikkat edilmektedir.