Çocuk Destek Merkezlerinde uygulanacak Psikososyal Destek ve Müdahale Programı geliştirilmesi amacıyla Bakanlığımız yetkilileri, saha çalışanları ve akademisyenlerden oluşan bir çalışma grubu tarafından Çocuk Destek Merkezlerinde kalan çocuklara ve ailelerine yönelik Anka Çocuk Destek Programı geliştirilmiştir. Anka Çocuk Destek Programı, Avrupa Birliğinin finansmanlığında UNICEF'in teknik desteği ile Türkiye‘de Çocuklar İçin Adalet Projesi kaynakları kullanılarak oluşturulmuştur. Temmuz 2014 tarihinde başlayan süreçte programın oluşturulması için 3 çalıştay yapılmış ve pilot uygulamalardan sonra programa son hali verilmiştir. Programın uygulanmasına yönelik; meslek elemanlarına (sosyal çalışmacı, psikolog, sosyolog, çocuk gelişimci ve öğretmen) uygulayıcı eğitimi, kuruluş müdürlerine yönelik bilgilendirme eğitimi ile eğitici eğitimleri verilerek 2014 yılı Aralık ayında program uygulamaya başlanmıştır.
Çocuklara ve ailelerine uygulanacak psikososyal destek ve müdahale programına Zümrüdü Anka kuşunun ismi olan Anka ismi verilmiştir.
Program kapsamında çocukların ihtiyaç ve risklerinin belirlendiği Bireyselleştirilmiş İhtiyaç Ve Risk Değerlendirme Formu (BİRDEF) geliştirilmiştir.
Çocuk Destek Merkezinde ilk defa uygulanmakta olan Anka Çocuk Destek Programıyla suça sürüklenmeleri, suç mağduru olmaları ve sokakta sosyal tehlikelerle karşı karşıya bulunmaları nedeni ile yaşadıkları travmaların etkilerinin en aza indirilmesi amaçlanan bu çocuklarımızın; düşünen, kendini geliştiren, kendine ve başaracağına inanan, yaşam becerisini zenginleştiren, entelektüel kapasitesini geliştiren, refah ve mutluluk içinde yaşam kalitesini arttıran çocuklar olmaları hedeflenmektedir.
Çok yönlü yaklaşım ve müdahaleyi amaçlayan Anka Çocuk destek Programı, Bireysel İhtiyaç ve Risk Değerlendirme Formu (BİRDEF), Destekleyici Ortam Bileşenleri, Grup Çalışmaları, Bireysel Danışmanlık, Aile Çalışmaları, Destekleyici Personel İçin Yaklaşım İlkeleri, Krize Müdahalede Kurumsal Yaklaşım bileşenlerinden oluşmaktadır.
Merkeze kabulü yapılan her çocuğa Anka Çocuk Destek Programı çerçevesinde merkez müdürü tarafından bir meslek elemanı, danışman olarak atanmaktadır. Danışman tarafından ilk 10 gün içinde çocuğa bireysel ihtiyaç ve risk değerlendirme (BİRDEF) formu doldurulmaktadır. Bu formla çocuğa uygulanacak psikososyal destek programının içeriği belirlenmektedir. Formda çocuğun merkeze geliş şekli, geliş nedeni, çocuğun eğitim durumu, ailenin ekonomik durumu, yaşadığı yer, arkadaş ilişkileri, fiziksel durumu, ruhsal durumu, madde kullanım durumu, istismar ve suça sürüklenme durumu, kişisel özellikleri, davranış sorunları ve ailevi özelliklerine ilişkin konular hakkında bilgi toplanmaktadır. Form sonrası ortaya çıkan ihtiyaç ve risklere göre çocuğa ve ailesine grup çalışmaları ve bireysel danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Bireysel danışmanlık çalışmalarında; evden kaçma, kendine zarar verme davranışı, intihar, istismar mağduru, kriz yönetimi, krize müdahale ve travma modülleri uygulanmaktadır.
Grup çalışmaları ise kişisel gelişim ve sağlıklı yaşam, duygusal düzenleme, kişilik gelişimi, bağımlılık ve gebelik olmak üzere 5 bölüm ve 68 oturumdan oluşmaktadır. Her bir oturum 45dk sürmektedir. Kişisel gelişim ve sağlıklı yaşam modülleri tüm çocuklara uygulanırken, suça sürüklenme, istismar mağduru olma, madde bağımlılığı, gebelik, öfke kontrolü, dürtü bozukluğu vb. durumlara göre uygulanan modüller çocukların bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları dikkate alınarak uygulanmaktadır.
Aile ile çalışmada öncelikle ailenin çocuğun güvenliğini tehlikeye atacak bir eylemde bulunma riski bulunup bulunmadığı değerlendirilmektedir. Çocuğun ailesi ile görüşme yapılmasına engel bir durum olmaması halinde ailenin de katılımı sağlanarak sözleşme yapılmaktadır. Program kapsamında; ailelere, çocuk aile ilişkisinin güçlendirilmesi, etkin ebeveynlik becerileri, suça sürüklenen, madde bağımlısı ve istismar mağduru çocuğa yaklaşım konularında bireysel danışmanlık yapılmaktadır.
Etkin danışmanlık sistemi ile de merkezde kalan her bir çocuğun etkin bir şekilde takibinin sağlanması hedeflenmektedir. Çocuğun katılım hakkı ilkesi doğrultusunda çocuklar ile sözleşme yapılmaktadır. Her Çocuk Destek Merkezi kendi puanlama ve basamaklandırma sistemini oluşturarak bu sistemin yürütülmesinde ceza değil ödül odaklı yaklaşımı esas almaktadır.
Program kapsamında; çocuklar ile güne başlarken toplantısı yapılmaktadır. Merkezin işleyişine ilişkin temel kurallar, çocuklar ve personel tarafından görülebilecek büyüklükte uygun yerlere asılmasını, sosyal, kültürel, sportif faaliyetler ile meslek edindirme kursları çocukların özellikleri, ilgileri, yetenekleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurarak planlanmakta, çocukların gelişim düzeylerine göre günlük yaşam becerileri kazandırma faaliyetleri yapılmaktadır.
Anka çocuk destek programı ile her bir çocuğa özgü bireyselleştirilmiş destek programı üç aylık dönemlerle değerlendirilmekte olup uygulanan programdaki gelişmeler izlenmektedir. Değerlendirme sonrası çocuğun ailesine tekrar dönüşü, farklı bir sosyal hizmet kuruluşuna nakli ile programa devamı hususu belirlenmektedir.
ANKA Temel Personel Eğitimi Katılımcı Kılavuzu