Türk toplumu tarihin her döneminde, yardıma ihtiyaç duyan insanlara gerek geleneksel değerler ve örgütlenmeler gerekse kamu örgütlenmesi çerçevesinde yardım etme çabasında olmuş bir toplumdur ve Sosyal Hizmet konusunda köklü bir tarihi geçmişe sahiptir.

     Osmanlı imparatorluğu döneminde gerek dul ve yetimlerin haklarının gözetilmesi ve gerekse diğer yardıma muhtaç insanların toplum içerisindeki hayatlarını sürdürebilmelerini sağlamak amacıyla sosyal yardımlarla ilgili teşkilatlar kurulmuştur. Bu teşkilatların en önemlisi “vakıflar” olmuştur. Vakıflar özellikle “Avarız” ve “Müessesat-ı Hayriye” isimlerini taşıyanları, toplumdaki bu yardıma muhtaç kişilere yönelik sosyal yardımları organize edici özelliğe sahip olmuştur. Osmanlı döneminde çok büyük ve önemli sosyal etkilere sahip olan vakıflar ekonomik ve sosyal açıdan güçsüzlere ve yoksullara yardımlar sunmuş toplumda bulunan bu yardıma muhtaç kimseler, vakıf şeklinde kurulan hastane ve yetimhanelerde, aşevleri ve imarethanelerde, medrese ve şifa yurtlarında tedavi edilmiş doyurulup, barındırılmış, donatılıp okutulmuşlardır. Osmanlı döneminde kurulan bu teşkilatların yanında, yetimlerin mallarını koruma ve onların toplum içerisindeki sosyal yardımlarını idame ettirmeleri amacıyla devlet yöneticileri tarafından çeşitli ferman ve hükümler de yayınlanmıştır.

 

• 11 Haziran 1868 tarihinde “Mecruhin ve Mardayı Askeriye İmdat ve Muavenet Cemiyeti” adıyla bugünkü Kızılay kurulmuştur.
   
• 1868 yılında, Tuna Valisi Mithat Paşa tarafından çocuklar için ıslahhaneler açılmıştır.
   
• 1872 yılında Darüşşafaka, çocuklara yönelik sosyal hizmetleri yürütmek üzere faaliyet göstermeye başlamıştır.
   
• 1895 Yılında “Dilenciliğin Yasaklanmasına Dair Tüzük” kabul edilmiş ve kimsesiz çocukların bakım, eğitim ve barındırılması, dilenciliğin ortadan kaldırılması amacıyla Darülaceze açılmıştır.
   
• 1915 yılında Darüleytamlar kurulmuş ve Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında şehit olanların çocuklarının korunması amacına yönelik hizmetler yürütülmeye başlamıştır.
   
• 2 Mayıs 1920 tarihinde, Ankara’da Milli Mücadeleyi organize etmek üzere 23 Nisan 1920’de kurulmuş olan Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen bir kanun (Büyük Millet Meclisi İcra Vekillerinin Sureti İntihabına Dair Kanun) ile icra vekilleri içinde Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekili’nin (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı’nın) de bulunması kararlaştırılmıştır. Anadolu da bulunan Darüleytamlar-öksüz yurtları/yetim evleri- bu bakanlığa bağlı olarak çalışmaktadır.
   
• 15 Haziran 1921 tarihinde, Büyük Millet Meclisi Sosyal Yardım Komisyonu oluşturmuştur.
   
• 30 Haziran 1921’de Ankara’da, Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (Himayei- Etfal Cemiyeti) kurulmuştur. (Bu kurum-Dernek-, 2828 sayılı kanun ile 1983 yılında yeni bir düzenlemeye tabi tutulmuştur)
   
• 5 Aralık 1922 tarihinde, darüleytam’ların, “ Büyük Millet Meclisi Sosyal Yardım Komisyonu” tarafından denetlenmesini de hükme bağlayan Darüleytamlar Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir.

Cumhuriyetin ilanından sonra Sosyal Hizmetlerin Kamu Kurum ve Kuruluşları eliyle yürütülmesi yönündeki çalışmalara ağırlık verilmiştir.

 

• 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun ile çocuklara yönelik sosyal hizmet uygulamalarını etkileyecek düzenlemeler yapılmıştır. Medeni Kanunun bu konulardaki hükümleri 1965 tarihli Türk Medeni Kanununun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına Dair Tüzük ile açıklığı kavuşturulmuştur.
   
• 1928 yılında Yardım Sevenler Derneği faaliyet göstermeye başlamıştır.
   
• 1930 yılında 1580 sayılı Belediyeler Kanunu kabul edilmiş ve belediyelere sosyal hizmetlerle ilgili çeşitli görevler verilmiştir.
   
• 1930 yılında kabul edilen 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu ile sosyal yardımlarla ilgili çeşitli konular düzenlenmiştir.
   
•  1936 yılında 3017 sayılı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Kuruluş Kanunu kabul edilmiştir. (Bu Kanun, daha sonra 13.12.1983 tarihli ve 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
   
• 1941 yılında 4109 sayılı Asker Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanun ile askerlik hizmetinde bulunanların muhtaç ailelerine yapılacak sosyal yardımlarla ilgili hususlar düzenlenmiştir.
   
• 1949 yılında 5387 Sayılı Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun kabul edilmiştir.
   
• 1957 yılında 5387 Sayılı Kanunu yürürlükten kaldıracak şekilde 6972 Sayılı Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. (Bu kanun da, 1983 yılında, 2828 Sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
   
• 15.05.1959 tarihinde 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kabul edilmiş ve afetler sırasında yapılacak yardımlar düzenlenmiştir.
   
• 12.06.1959 tarihinde 7355 Sayılı Sosyal Hizmetler Enstitüsü Kurulmasına Dair Kanun kabul edilmiştir. Sosyal Hizmetler Enstitüsü, “sosyal hizmet okulları açılarak” profesyonel meslek elemanı yetiştirmenin gerekliliği ilkesinden yola çıkılarak kurulmuştur. Nitekim, kurulması öngörülen Sosyal Hizmetler Akademisi de 1961 yılında eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamış ve 1965 yılından itibaren sosyal hizmet uzmanlarının, sosyal hizmet alanlarında faaliyet göstermesi imkanlar dahiline girmiştir. (7355 Sayılı Kanun Sosyal Hizmetler Akademisine ilişkin hükümleri 41 sayılı Yükseköğrenim Kurumları Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile ve bütünü ise 2828 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
   
• 1963 yılında 225 sayılı Kanun ile Sağlık Yardım Bakanlığı merkez teşkilatı bünyesinde Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğünün 1963 yılından 2828 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırıldığı 1983 yılına kadar geçen süre içindeki faaliyetlerinin niteliği, 24 Mayıs 1983 tarihinde kurulan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na “nüve” teşkil etmesi sonucunu doğurmuş ve elde edilmiş olan bilgi birikimi de 2828 sayılı kanunun modern esaslarda ve usullerde düzenlenmesine imkan tanımıştır.
   
• 07.11.1976 tarihli ve 2022 sayılı Kanun ile bir kısım Yaşlı ve Özürlü Vatandaşlara Parasal Sosyal Yardımlarsağlanabilmesi mümkün olmuştur. (Bu Kanun, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Emekli Sandığı Yaşlılar Sosyal Güvenlik Dairesi Başkanlığı eliyle uygulanmaktadır.)
   
• 07.11.1979 tarihinde 2253 sayılı Çocuk Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunkabul edilmiştir.
   
• 03.11.1980 tarihinde 2030 sayılı Görevleri Nedeniyle Yaralanan Yahut Ölen Bazı Kamu Görevlilerine Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kabul edilmiştir. 23.04.1981 tarihli ve 2453 sayılı ve 18.12.1981 tarihli ve 2556 sayılı kanunlar ile de benzer amaçlı düzenlemeler yapılmıştır.
   
• 1982 yılında kabul edilen yeni Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, sosyal hizmetleri ayrıntılı hükümlerle ele almış bulunmaktadır. Anayasanın 60. maddesinde “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” ifadesine yer verilerek sosyal güvenlik (dolayısıyla sosyal yardım mahiyetindeki karşılıksız sosyal hizmetlerden de faydalanma) hakkının “genelliği” kanunlarla “kişilerin elinden alınamayacağı” ve “Devlete ait bir görev olduğu” hususları açıklığa kavuşturulmuştur.1982 Anayasasında, 1961 Anayasasında olduğu gibi, sosyal güvenliğin sosyal sigortalardan ve sosyal yardımlardan oluştuğu yönünde bir ifade bulunmamakla birlikte; 61.maddede yer alan hükümler; ilgili mevzuat ve doktrindeki görüşlerin ışığında; sosyal yardım mahiyetindeki sosyal hizmetlerin ayrıntılı olarak düzenlendiği ve anayasal bir hak olarak tespit edildiğini belirtmek mümkündür.

        61. maddede, “harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri “ , ” malül ve gaziler”, “sakatlar ve yaşlılar” ve “korunmaya muhtaç çocuklar” özel şekilde korunması gereken kişiler olarak tespit edilmiş bulunmaktadır. Anayasa, “sosyal güvenlik” kavramı ve kapsamı içinde gerek parasal sosyal yardımlara gerek sosyal bakım, yetiştirme ve rehabilitasyon uygulaması şekillerinde sunulan nesnel sosyal yardımlara yer vermekte; ve bu uygulamada, daha çok “sosyal hizmetler” kavramı ve teşkilatları bünyesinde yer alan sosyal hizmetlerin yürütülmesi için gerekli hukuki zemini yaratmaktadır.
 
         Milletimizin en temel özelliği olan ve tarihin her döneminde güzel örneklerini sunduğu, yetim ve kimsesizi sahiplenme düşüncesinin ürünü olarak; Ulu Önder Atatürk’ün talimatları ile daha kurtuluş savaşı sürerken şehit çocuklarına hizmet vermek üzere 30 Haziran 1921 tarihinde Ankara'da kamuya yararlı bir dernek statüsünde kurumumuzun temelini oluşturan Himaye-i Etfal Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet 1935 yılında Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu adını almıştır.

         Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ise; 27 Mayıs 1983 tarihinde yayınlanan “2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Kanunu” ile kurulmuştur.

         Kurum yetkisini devletin sosyal ve ekonomik yönden dezavantajlı kimselere yönelik görevini yerine getirmek amacına matuf Anayasanın 61. maddesinden ve yukarıda belirtilen 2828 sayılı Kuruluş Kanunundan almaktadır.

       Sosyal devlet olmanın temel sorumluluklarını yerine getirmekte vazgeçilmez bir öneme sahip olan SHÇEK Genel Müdürlüğü korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk, genç, kadın, özürlü ve yaşlılarımıza 24 saat sürekli koruma ve bakım hizmetini yatılı ve gündüzlü olarak vermektedir. Toplum merkezleri, aile, gençlik ve yaşlı danışma merkezleri, evlat edindirme, koruyucu aile, sosyal yardım uygulamaları, sokakta yaşayan ve çalışan çocuklara yönelik hizmetleri ile tüm alanlarda gönüllü katkı ve katılımların organizasyonu gibi koruyucu, önleyici ve eğitici çalışmalarının yanında uluslararası sosyal hizmet faaliyetlerini de yürütmekle görevlidir.

       Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünün Kuruluş Kanunu olan 2828 sayılı kanunun 9. maddesinde Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünün görevleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

 

• Sosyal yardım ve hizmetlerle ilgili esasları, sosyal hizmetler politikası ve hedeflerine uygun olarak tespit etmek, çalışma plan ve programlarını hazırlamak, uygulamak ve bu konuda kurum ve kuruluşlar arasında ilgili bakanlık adına Koordinasyon ve işbirliği sağlamak.
• Öncelikle çocuğun aile içinde yetiştirilmesi ve desteklenmesi için aileyi eğitim, Danışmanlık ve sosyal yardımlarla güçlendirmek, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç çocuk, özürlü ve yaşlıların tespiti, bunların korunması, bakımı, yetiştirilmesi ve rehabilitasyonlarını sağlamak üzere gerekli hizmetleri yürütmek,
• Çalışan ana ve babalar ile yurt dışındaki isçilerin çocuklarının bakımını ve korunmasını sağlamak amacıyla imkânları ölçüsünde gündüzlü veya yatılı kuruluşlar kurmak ve işletmek.
• Yoksulluk içinde olup da temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken kişi ve ailelere kaynakların yeterliliği ölçüsünde ayni ve akdi yardımlarda bulunmak amacıyla gerekli hizmet ve programları geliştirmek ve uygulamak.
• Kurum görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak amacıyla halkın gönüllü katılımın sağlamak ve organize etmek. Toplumun örf, adet, inançlarına göre yapacağı yardım ve bağışlara ilişkin programlar geliştirmek ve yürütülmesini sağlamak, bu amaçla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü kuruluşlar arasında işbirliği yapmak, yardımda bulunmak isteyen kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek.
• Dernek ve vakıfların sosyal hizmetler alanındaki faaliyetlerini yönlendirmek, bunların bütçelerinde sosyal hizmetlere ayırdıkları payların yerinde ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla görüş ve tavsiyelerde bulunmak.
• Kuruma bağlı olanlar dışında kurulacak sosyal hizmet kuruluşlarının, özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti verenler hariç olmak üzere açılış iznine, her türlü standartlarına ve işleyişlerine ilişkin esasları, varsa ücret tarifelerini tespit etmek, onaylamak, denetimini yapmak ve bu esaslara uymayanların faaliyetlerini durdurmak.
• Sosyal yardım ve hizmetlerle ilgili alanlarda araştırma, yayın ve tanıtma faaliyetlerinde bulunmak, uluslararası düzeyde sosyal hizmet uygulamalarını izlemek, değerlendirmek ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak.
• Hizmet için gerekli personeli bu hizmete elverişli kişiler arasından seçmek, eğitmek, yetiştirmek, çalışma esaslarını ve sorumluluklarını belirlemek ve ilgili alanlarda görevlendirmek.
• Toplumun değişen ihtiyaçlarına göre özürlüler ve diğer sosyal hizmet alanlarında, Kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek, bunun için uygun gördüğü sosyal hizmet kuruluşlarını genel esaslar çerçevesinde kurmak ve işletmek,
• Ailenin bütünlüğünü korumak, parçalanmış ailelerin korunmaya, yardıma ve bakıma muhtaç fertleriyle çocuklarına her türlü maddi, manevi ve sosyal destek sağlamak; bu amaçla gerekli plânlamaları yapmak, eğitim faaliyetlerinde bulunmak.
• Doğal afetler nedeniyle ortaya çıkabilecek sorunların çözümüne yönelik sosyal hizmetleri önceden planlamak, afetzedelerin ivedi gereksinimlerini karşılamaya ve afet sonrası sorunlarını çözümlemeye yönelik geçici veya sürekli hizmetleri yerine getirmek, afetle bağlantılı göçler ve göçmenlerle ilgili her türlü sosyal hizmeti gerçekleştirmek.

            Yukarıda belirtilen temel görevler yanında başka kanunlar ile de kurumumuza faaliyet alanımızla ilişkili sorumluluklar yüklenmiştir.
        2005 yılında kabul edilen 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile de Kurumumuza yeni görev ve sorumluluklar getirilmiştir. 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu korunma ihtiyacı olan veya suça sürüklenen çocukların korunmasına, haklarının ve esenliklerinin güvence altına alınmasına ilişkin olarak koruyucu ve destekleyici tedbirler ile çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, bakım ve barınma konularında alınacak tedbirlerin yürütülmesi görevini SHÇEK Genel Müdürlüğüne vermiştir.

         2005 yılında kabul edilen 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile gerçek ve tüzel kişilerce açılacak özel sosyal hizmet kuruluşlarının ruhsat ve denetimi ile hizmetlere katkı ve katılımının sağlanması hedeflenmiş olup, kişiler ve STK’ların sosyal hizmetlere katkı ve katılımının sağlanması hedeflenmiş olup,

 

• Bakıma muhtaç özürlünüm ailesi yanında ya da gerçek veya tüzel kişilere ait özel kuruluşlarda bakımının yaptırılması
• 0 - 18 yaş grubu çocukların yurt binalarının yanında 6 ila 10 kişilik çocuk evleri bir kuruluş tipi olarak uygulanması sorumluluğu getirilmiştir.
   

          Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne yukarıda verilen görevler merkez teşkilatı ile taşra teşkilatı tarafından ifa edilmektedir. Ayrıca, taşra teşkilatındaki birimler kendileriyle ilişkili 2828 sayılı Yasanın ilgili maddeleri dayanak alınarak hazırlanan Yönetmelik, Yönerge, Genelge ve Talimatlar çerçevesinde verilen görevleri yerine getirmektedir.
 

• Taşra teşkilatı bulunmayan Başbakanlığa bağlı Özürlüler İdaresi Başkanlığı,Aile Araştırma Kurumu,Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü”nün taşaradaki görevlerini yapmak,koordine etmek.
• 29.05.1986 tarihli 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kanunu ile sosyal güvenlik ve sosyal hizmet kavramları ve uygulamaları açısından yeni bir durum doğmuştur. Bu kanun “ Ekonomik yönden muhtaçlık içinde bulunan yoksul kişilere “ ve “Belli bir destek sağladığında kendi kendilerine yeterli hale gelebilecek olanlara “ parasal ve –veya nesnel içerikte sosyal yardımlar yapılmasını hüküm altına almıştır.
   
• 1988 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa ek 3413 Sayılı Kanun çıkarılmış ve 18 yaşını doldurarak Yetiştirme Yurtlarından ayrılan çocukların Kamu Kurum ve Kuruluşlarında istihdam edilmesinisağlamıştır.
   
• Mart 1989 tarihli mükerrer 20096 Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 356 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ileSosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığından ayrılarak Başbakanlığa bağlanmıştır.
   
• 06 Haziran1997 tarih ve 572 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2828 Sayılı Yasanın bazı maddeleri değiştirilmiştir.

• 633 Sayılı KHK gereği (Mülga) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kapatılmış olup 03.06.2011 tarihinde Aynı kararname ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı kurulmuştur.
• Bakanlığın hizmet birimleri şunlardır: a) Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. b) Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü. c) Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. ç) Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. d) Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü. e) Denetim Hizmetleri Başkanlığı. f) Strateji Geliştirme Başkanlığı. g) Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı.ğ) Hukuk  Müşavirliği. h) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı. ı) Personel Dairesi Başkanlığı. i) Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı.j) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği. k) Özel Kalem Müdürlüğü.
•  Şu an Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Olarak Hizmet vermeye devam etmektedir.